Sunce i njegov uticaj na oci

Najnovijim istraživanjima je nepobitno utvrđeno da sunčevo zračenje izaziva različite očne bolesti, prerano stvaranje katarakte i slabljenje vida. Kako zaštititi oči od prodornih sunčevih zraka?Mnoge očne bolesti praćene slabljenjem vida za koje smo verovali da su rezultat nasleđa ili nepoznatih činilaca, nastale su uticajem sunčevih zraka na različita tkiva oka. Naročito su ugrožena deca i mladi, osobe koje mnogo vremena provode na otvorenom, ali i drugi koji ne nose zaštitne naočari. Nedavna studija sprovedena specijalnom kamerom na grupi dece od 9 i 10 godina u Sidneju, otkrila je kod svakog četvrtog deteta početna oštećenja izazvana ultravioletnim zracima. U grupi dece od 12 i 15 godina, takve promene u očima imao je čak 81 postotak dece bez ijednog simptoma koji bi ukazivao na mogućnost nastanka neke očne bolesti.Rizik od nepovoljnog delovanja sunčevog zračenja i slabljenja vida imaju i fizički radnici, ribolovci, planinari. Prema istraživanju koje je sproveo dr Sesil Delkor na 2584 stanovnika u jednom francuskom primorskom gradu, rana katarakta četiri puta je češća kod ribolovaca. Doktorka Šila Vest iz američke klinike Johns Hopkins Hospital, došla je do sličnih rezultata i navela da je učestalost katarakte među stanovnicima planinskih predela češća, budući da je na visinama UV zračenje znatno jače.Ugrožena tkivaDa li je nošenje naočara za sunce moda ili potreba? Sunčevo zračenje sastoji se od vidljivih i nevidljivih zraka različitih talasnih dužina, objasnio je prof. dr sci med. Miroslav Vukosavljević, oftalmolog-hirurg na simpozijumu posvećenom štetnom delovanju sunčevog zračenja. Najštetniji uticaj na oko ima ultraljubičasto Be (UVB) zračenje, talasne dužine od 280 do 320 nm. Ovi zraci prodiru velikom snagom u sva tkiva oka i izazivaju u ćelijama hemijske promene koje slabe vidne funkcije. Osim toga, sunčevi zraci mogu da pregreju oči, mada ređe, zahvaljujući tome što se od toplote branimo bekstvom u hladovinu. Po rečima dr Vukosavljevića, sunčevi zraci dupliraju vežnjaču ili konjuktivu, odnosno sluznicu oka, koja može da smanji vid kada se toliko uveća da prekriva deo zenice. Žute naslage na vežnjači za koje se verovalo da nastaju starenjem, takođe potiču od dugotrajnog delovanja sunčevih zraka.Sunčevi zraci izazivaju i promene na rožnjači, uglavnom akutne prirode, takozvani solarni keratitis. Prepoznaje se po bolu i otoku oka i mestimičnom zamućenju površine rožnjače. Dugotrajno izlaganje suncu može da izazove i njeno propadanje. Očno sočivo je takođe osetljivo na UVB zračenje. Pod njihovim uticajem nastaje zamućenje i stvara se katarakta već u ranim srednjim godinama. Vid je slabiji ili sasvim zamućen, a jedina mogućnost lečenja je operacija. Na retinu ili mrežnjaču dolazi svega jedan do dva odsto sunčevih zraka, ali i tako malo zračenje je dovoljno da izazove oštećenja i smanji centralnu vidnu oštrinu, naglasio je dr Vukosavljević. Opadanje vida je obično prolazno, oporavak je spor i traje mesec ili dva. Ova, takozvana solarna retinopatija, uglavnom se javlja kod dece i mlađih osoba. Međutim, kada je oštećen pigmentni sloj retine smanjenje vida je trajno. Sunčevi zraci su po mnogim istraživanjima i uzrok senilne degeneracije žute mrlje koju prati opadanje ili gubitak vida, ali se ovaj stav još proverava.Kakve naočare odabratiPo rečima dr Vukosavljevića zaštita oka od sunčevog zračenja je neophodna ukoliko želimo da sprečimo slabljenje vida. Prema preporukama američke organizacije „Prevent Blindness America”, naočare treba da budu dovoljno tamne da zaštite oko, ali ne toliko da onemogućavaju prepoznavanje svetla na semaforu. Najbolje su neutralno sive, braon ili zelene boje, sa visokim UV upijajućim polimerom koji apsorbuju gotovo 100 odsto zračenja. Treba odabrati one koje sprečavaju prodor sunčevih svetlosti sa svih strana, takozvane „wrapped” naočari. Zaštitne naočari se preporučuju odraslima i deci, kao i izbegavanje boravka na otvorenom u vreme najvećeg zračenja.Kontaktna sočiva su veoma efikasna u zaustavljanju UV zračenja. Pa ipak, novija istraživanja su pokazala da imaju niži stepen zaštite, istakao je dr Vukosavljević, tako da se i osobama koje nose kontaktna sočiva preporučuju naočare sa UV zaštitom. U letnjim mesecima na otvorenom trebalo bi glavu i oči zaštititi šeširom s velikim obodom ili kačketom. Upotreba antioksidanata, kako su pokazala istraživanja u više italijanskih istraživačkih centara, pre svega luteina u obliku tableta i karotenoida iz svežeg crveno-žutog povrća i voća, štiti oči od sunčevog zračenja i poboljšava funkcije vida za 40 odsto. Podjednako su korisni na letnjim vrućinama i u zimskom periodu.